Tarım Çeşitlerinin Çiftçiler Üzerindeki Etkileri

Sermaye sıkıntısı çeken çiftçiler sözleşmeli çiftçilik modelinde ve üretimle ilgili tüm karar hakkını şirketlere devrederken her türlü sorumluluğu ve finansal riskleri üstlenmek zorundadır. Örneğin gıda egemenliğinden yoksun sözleşmeli mısır üretecek bir çiftçi için ekeceği mısır tohumunun cinsi, kullanacağı ilaç ve gübrenin çeşidi, ürünün miktarı, teslimat zamanı, fiyatı ve hatta nem oranı sözleşme ile şirket tarafından önceden belirlenir. Şirket doğal koşulların ya da piyasanın getireceği hiçbir riski üstlenmez. Herhangi bir aksi durumda çiftçiler sözleşmenin şartlarını yerine getirebilmek için daha fazla borçlanırlar. Fakat çiftçileri asıl zor durumda bırakan kendi borçları yerine, kefil oldukları borçlunun ödemeyi yapamadığında kefillik şartları nedeniyle topraklarını satmak zorunda kalmalarıdır (1).

Çiftçiler artık elde edebildikleri ürünle üretim maliyetini karşılayamaz hale gelirken, hemen bir çözüm üretilmiş ve destek kredileri imdada yetişmiştir. Fakat bu durum çiftçilerin borçlanmasıyla sonuçlanan bir süreci beraberinde getirmiş, borçlarını geri ödeyemeyen çiftçiler, önce topraklarını sonrasında ise evleri başta olmak üzere tüm mülklerini yitirmişlerdir. Ancak yine de borç yükünden kurtulamamışlar ve en nihayetinde çaresizce intihara başvurmuşlardır. Hindistan’daki çiftçi intiharları tam da bu sürecin en bariz örneğini oluşturmaktadır. Tohum üzerindeki tekelleşme, toplumsal olgulardan ilk ve en çok etkilenen özne olan kadınların da tahakkümünü pekiştirmiştir. Kadınlar, destek kredilerinden doğan borçları ödeyebilmek için önce ellerindeki takılarını, sonra da üretim için kullandıkları araç gereçlerini kaybetmişlerdir. Toprağın kaybedilmesi ile devam eden süreçte ise kadınların üretici rolünün tamamıyla ortadan kaldırıldığı gerçeği ile karşı karşıya kalınmaktadır (2).

Shiva’nın dile getirdiği üzere mevcut gıda sistemi; yerel çiftçilerin emeklerini, yıllarca birbirlerine aktardıkları geleneksel tarım bilgilerini ve hasatlarını çalmaktadır. Bu gerçeğin tam aksine tarım şirketlerinin sözde fikri mülkiyet haklarından habersiz olan çiftçiler, şirketlerin patentli tohumlarını izinsiz kullanmakla ve çalmakla suçlanmaktadır.
Toprak anaya ait olan, nesilden nesle aktarılan atalık tohumlar, tarım devlerinin patentli ürünü haline gelmiştir ve patentli bu hibrit tohumlar ürün verdikten sonra kendi kendilerini yok ettikleri için aynı zamanda terminatör tohumlar olarak da bilinmektedir. Dolayısıyla çiftçilerin her sene yeni tohum almaktan başka seçenekleri kalmadı.

Sonuç olarak tarım şirketlerine bağımlı hale gelen, borçlarını ödeyemeyen, makineleşmeyle birlikte yerel kaynaklarına el konulan ve üretimde verimi arttırmak adına geleneksel gıda üretim tekniklerine müdahale edilen çiftçiler, kısa süreliğine kâr elde etse de sürdürülebilirlik adına birçok şey kaybettiler.

Çiftçi-Sen (Çiftçi Sendikaları Konfederasyonu) 2016 yılı tarım raporuna göre, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine dayanarak, tarım sektörü birinci ve ikinci çeyreklerde yüzde 5,6; 3. çeyreğinde ise yüzde 7,7 küçüldü. Dördüncü çeyreğinin de benzer olacağı beklenmektedir. Birleşmiş Milletlerin “Dünya Bakliyat Yılı” ilan ettiği 2016’da Türkiye, Kanada, Meksika, ABD ve Etiyopya’dan nohut, mercimek, kuru fasulye ithal etti. İlaç ve gübre fiyatları dövize bağlı olarak arttığı için çiftçiler zorda kaldı. 2018’den itibaren çiftçileri tohum şirketlerine mahkûm edecek olan sertifikalı tohumun dışında tohumlara teşvik verilmeyeceği kararlaştırıldı. Bu durum, gıda egemenliğinin/bağımsızlığının kaybolmasına neden olacak tohuma şirketlerin egemen kılınması politikaları tarımda yeni derin sorunlar sayfasını açacaktır. ( http://www.karasaban.net/2016-tarimda-iflasin-ilani/)

Kaynakça:

1. Fatma Nil Döner, “Tarımdan Mega Projelere El Değiştiren Topraklar”, Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı 138/139 (2016), Syf: 71 – 72
2. https://gaiadergi.com/tohum-uzerinde-carpik-mulkiyet-patentler-tekellesme-ve-tohum-totaliterizmi/?utm_campaign=shareaholic&utm_medium=facebook&utm_source=socialnetwork
3. https://gaiadergi.com/hindistanli-ciftcilerin-calinmis-hasati/