Organik Tarım Nedir?

4 December, 2022

Uluslararası Organik Tarım Hareketleri Federasyonu (IFOAM) tarafından 2008 yılında kabul edilen açıklamaya göre ise organik tarım (ekolojik ya da biyolojik tarım) toprak, ekosistem ve insan sağlığını devam ettiren, sağlıklı olmasını sağlayan bir üretim sistemidir. Sistem, olumsuz etkisi olan girdilerin kullanımı yerine ekolojik işleme süreçler, biyolojik çeşitlilik ve yerel koşullara uyum sağlamış döngülere dayanır (3).

Ancak günümüzde uygulanan organik tarım yukarıda belirttiğimiz tanımlarla pek uyuşmamaktadır. Örneğin; organik tarımda sentetik kimyasalların kullanılması yasaktır. Organik gübre (hayvan gübresi) ya da yeşil gübre, kompost kullanılması gerekmekte ve ekim nöbeti (münavebe / ürün rotasyonu) uygulanmalıdır.

Üzüm-Sen Genel Başkanı Adnan Çobanoğlu’nun günümüzde uygulanan organik tarım konusundaki görüşleri detaylı olarak aşağıdaki maddelerde belirtilmiştir (4).

Öncelikli olarak “sertifikalı organik ürün” yetiştirilmek isteniyorsa sertifika vermeye yetkili şirketlerden birisiyle (Türkiye de şu anda 42 yetkili şirket var) sözleşme yapıp para ödemek gerekiyor, küçük üreticilerin bu parayı ödeyebilmesi olanaklı değil ve sadece kendi arazisinde organik tarım yapması da mümkün değil.
Bu üretim tarzı ‘tohumun’, yani ‘yaşamın’ patentlenmesini ön koşul kabul ediyor. “Organik tarım sertifikası” alabilmenin ilk koşulu “organik sertifikalı tohum” kullanmaktır. Bu da üreticilerin tohum şirketlerine bağımlı olması demektir. “Organik sertifikalı tohumu” dünyada üreten tohum şirketi sayısı ise bir elin parmaklarını geçmez. Çiftçiler kendi olanakları ve bilgelikleriyle geliştirdikleri, yerel toprak ve iklim koşullarına uyum sağlamış, yüzyıllardır kullanılan yerel tohumlarla üretim yaparlarsa sertifika kuruluşlarının denetiminden geçip sertifika alamamaktadırlar. Bu da gıda tekellerinin, üreticilerin “Gıda Egemenliğine” her yönden saldırmasının bir parçası.
Tohum şirketlerinin tohumlarını kullanma zorunluluğu aynı zamanda biyoçeşitliliğin yok olması demektir. Kendisi bile ekolojik sisteminden kopartılarak üretilmiş bu tohumların farklı ekosistemlerde tek tip tohum olarak kullanılması farklı çeşitlilikte bitkisel ürün yetiştirilmesini de engellemektedir. Bitkisel üretimdeki bu çeşit daralmasının ekolojik sisteme olumsuz etkileyeceğini şimdiden söyleyebiliriz. Kaldı ki farklı coğrafi bölgeler farklı ekosistemleri içinde barındırır, bu tohumların bu farklı ekosistemlerde nasıl mutasyona uğrayacağı ve tozlanma yoluyla etraflarındaki bitkilere nasıl mutasyona uğratacağı belirsizdir, var olan deneyimler bu belirsizliğin ekolojiye olumsuz etkileyeceğini göstermektedir. Hızla bitki çeşidinde azalma gösterecektir.
Organik ürün satmak isteyen gıda şirketleri yan yana bitkisel üretim yapan üreticileri sözleşme imzalatıp sözleşmeli üretim yaptırıyorlar. Bu sözleşme ile üreticinin ve ailesinin iş gücünü, tarlasını işlemeye yarayan alet ve edevatını şirketler kiralamış oluyor. Üreticinin ne üreteceğini, hangi ilaçları kullanacağını şirketler belirliyor. Yani üretici “modern maraba”(*) haline getiriliyor.
Endüstriyel tarımda kullanılan kimyasal ilaçları üretip satan firmalarda, “organik tarım ilaçlarını” üretip satan firmalarda aynı firmalardır. “Sertifikalı organik bitkisel üretimde” yönetmeliklerin izin verdiği ticari (inorganik) gübreler, sentetik organik maddeler, ilaçlar kullanılabilmekte ve mevzuatlara göre üretilen ürünün “organik” olma özelliği ortadan kalkmamaktadır. Bu ürünler “organik sertifikası” alırlar.

(*) Maraba: En yaygın biçimiyle maraba toprak sahibinin gösterdiği evde oturan, onun verdiği tohumu ona ait araçlar ve çift hayvanlarıyla ekip biçen ortakçıdır. Modern marabalıkta ise toprağın sahibi üreticidir, kendine ait araç ve gereci vardır ama ne ekip biçeceğini, ne tür tohum ve ilaç kullanacağını sözleşme yaptığı gıda şirketi karar verir, üretici zamanında ürünü teslim etmek zorundadır ve bunun içinde ailenin diğer fertleri de ürünü zamanında teslim edebilmek için iş gücünü harcar.

Kaynakça: